عقد اخوت بین حضرت محمد مصطفی و علی بن ابیطالب (علیه السلام)
پنجشنبه, ۱۱ تیر ۱۳۹۴، ۰۸:۲۷ ب.ظ
انجام عقد اخوت میان رسول خدا (صلوات الله علیه و آله) و حضرت علی (علیه السلام)
12 رمضان سال 1 هجرت
قبل از ورود رسول خدا (ص) به شهر یثرب اختلافات ریشه داری میان دو تیره ساکن این شهر حکومت میکرد
و هر چند وقت یک بار این دو تیره یعنی اوس و خزرج به جان هم می ریختند
و پس از کشت و کشتار و ویرانی های زیادی که به بار می آوردند، برای مدتی دست از جنگ میکشیدند.
در کنار این دو قبیله جمعی از یهود نیز که از طوایف مختلفی همچون
«بنی قینقاع»، «بنی النضیر»، «بنی قریظة»، «بنی ثعلبة» و دیگران بودند،
در طول سالها یا قرن های متمادی تدریجا بدین شهر هجرت کرده
و زمین های بسیاری در شهر و اطراف آن خریداری نموده و به کار تجارت و صنعت مشغول شده بودند
و چون از نظر تمدن و فرهنگ و صنعت و به خصوص هوش و استعداد در جمع ثروت بر ساکنان یثرب فزونی داشتند،
کم کم ثروت و تجارت و اقتصاد و بازار آن شهر را در اختیار خود درآورده و قبضه کرده بودند،
خود این یهودیان یک عامل مؤثری برای ایجاد اختلاف و دامن زدن به آتش تفرقه بودند
زیرا سود و بهره و آسایش آنها در این کار بود.
رسول خدا (ص) برای پایان دادن به اختلاف میان دو قبیله اوس و خزرج
و کوتاه کردن دست یهود غارتگر به کمک وحی الهی قراردادها و طرحهایی تدوین کرد
که به عقیده مورخان و دانشمندان محکمترین پایه پیشرفت اسلام با همین طرحها و قراردادها پی ریزی شد
پس از چندی از همین مردم مختلف العقیده و ناتوان، امت واحد و ملتی نیرومند تشکیل داد
و شهر یثرب به صورت بزرگترین پایگاه سیاسی و نظامی جزیرة العرب درآمد،
بدین وسیله اسلام در سراسر جهان توسعه یافت.
از جمله کارهای لازم و مهمی که انجام شد پیمان برادری و اخوتی بود که آن حضرت میان مهاجر و انصار بست
بدین ترتیب مهاجرین را که احساس غربت و بی کسی میکردند، از پریشانی رهایی بخشید
و خود نیز در این پیمان اخوت شرکت جسته و علی (ع) را به عنوان برادر خویش انتخاب کرد،
و بدو که در مراسم مزبور ایستاده بود و برادر شدن یک یک از مهاجر و انصار را نظاره مینمود،
رو کرده و فرمود: «تو هم برادر من باش.»
این یکی از موارد استثنایی بود که میان دو نفر که هر دو مهاجر بودند، عقد اخوت و برادری بسته میشد.
پیغمبر اکرم میان هر یک از مهاجرین و انصار عقد اخوت بست
و طبق قاعده باید میان علی (ع) که از مهاجرین است و یکی از انصار عقد اخوت برقرار بکند،
ولی با هیچیک از انصار عقد اخوت برقرار نکرد.
نوشته اند که علی (ع) آمد نزد پیغمبر و فرمود:
«یا رسول الله! پس برادر من کو؟ شما هر کسی را با یکی برادر کردید. برادر من کو؟»
فرمود: «انا اخوک؛ من برادر تو هستم.» این یکی از بزرگترین افتخارات امیرالمؤمنین است
که نشان میدهد امیرالمؤمنین در میان صحابه پیغمبر یک وضع استثنائی دارد،
او را نمیشود با دیگران همسر کرد، هم تراز و قرارداد، و الا خود پیغمبر علی القاعده باید مستثنی باشد
و تازه اگر هم مستثنی نباشد، پیغمبر هم از مهاجرین است و باید با یکی از انصار عقد اخوت ببندد،
و علی (ع) هم با یکی از انصار. ولی نه، میان خودش و علی (ع) عقد اخوت بست.
این بود که این سمت برادری و این شرف برادری برای همیشه برای علی (ع) باقی ماند
و خود حضرت از خودش به این سمت یاد میکند و دیگران هم میگویند:
اخو رسول الله؛ برادر پیغمبر. علی پسر عموی پیغمبر بود از نظر نسب،
ولی میگویند برادر پیغمبر. به اعتبار همین است.
ضمنا باید دانست که این پیمان را رسول خدا (ص) دو بار یکی در مکه و میان مسلمانان مکه و قریش
و دیگری در مدینه و میان مهاجرین از یک طرف و انصار از یک سو بست،
در هر دو مرتبه علی بن ابیطالب را برادر خود گردانید.
این را هم بدانید که داستان پیمان برادری و اخوت علی (ع) را با رسول خدا (ص) در مکه و مدینه
بیش از بیست نفر از سیره نویسان و محدثین اهل سنت در کتابهای خود نقل کرده اند.
از جمله: کتاب الصحیح من السیره، ج 3، ص 60.
منابع ؛
مرتضی مطهری- آشنایی با قرآن 3- صفحه 193 و 194
سید هاشم رسولی محلاتی- زندگانی حضرت محمد (ص)- صفحه 273
...............................
بر این رویداد فرخنده و سعید
